รูปแบบการประเมินซิป (CIPP Model)

รูปแบบการประเมินซิป (CIPP Model)

รูปแบบการประเมินซิปเป็นรูปแบบการประเมินที่พัฒนามาจากแนวความคิดของสตัฟเฟิลบีม (Stufflebeam) หลักสำคัญของการประเมินหลักสูตรตามรูปแบบนี้คือมุ่งประเมินสถานการณ์ต่างๆ ของหลักสูตร 4 ด้าน การประเมินซิปเป็นรูปแบบการประเมินหลักสูตรที่ถือว่ามีความทันสมัยกว่ารูปแบบการประเมินอื่น เพราะเป็นกระบวนการในการหาข้อมูล การเก็บข้อมูล และใช้ข้อมูลเพื่อเป็นแนวทางในการตัดสินใจในแต่ละขั้นตอนของหลักสูตร การประเมินจะพิจารณาใน 4 ด้าน คือ (วิชัย พรมาลัยรุ่งเรือง, 2544 ; อ้างอิงมาจาก Stufflebeam, 1968, p. 72)

1. การประเมินบริบท (context evaluation) คือการประเมินสภาพแวดล้อม แนวคิดปรัชญาการศึกษา วัฒนธรรม และความต้องการของคนในชุมชนที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงหลักสูตร ผลที่ได้จะช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับการวางแผน การวางนโยบายเพื่อให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมและความต้องการของผู้เรียน

2. การประเมินปัจจัยเบื้องต้น (input evaluation) คือการประเมินปัจจัยเบื้องต้นว่าความพร้อมในด้านตัวผู้สอน งบประมาณ อาคารเรียน สื่อวัสดุอุปกรณ์ที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการบริหารหลักสูตร รวมทั้งการนำมาใช้ปฏิบัติเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ และประโยชน์ในการตัดสินใจว่าระบบและโครงสร้างต่างๆ ของหลักสูตรมีความเหมาะสมหรือไม่หรือมีวิธีการใดที่เหมาะสมกว่า

3. การประเมินกระบวนการ (process evaluation) คือการประเมินกระบวนการนำหลักสูตรไปใช้ในการเรียนการสอนและเนื้อหาวิชาภายในและภายนอกห้องเรียน เพื่อประโยชน์ในการตัดสินใจดำเนินการปฏิบัติตามวิธีการที่ได้กำหนดไว้

4. การประเมินผลผลิต (product evaluation) คือการประเมินผลจากการใช้หลักสูตรในวิธีการและแนวทางดำเนินการสอนตามที่ได้ตัดสินใจเพื่อตรวจหาข้อบกพร่องในการวางแผนการบริหารหลักสูตร และการนำหลักสูตรไปใช้ว่าควรมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอะไรบ้างเมื่อปรับปรุงเปลี่ยนแปลงแล้วต้องทำการประเมินในกระบวนการเช่นเดิมอีก เพื่อให้หลักสูตรบรรลุผลตามหลักการ จุดมุ่งหมาย และมีประสิทธิภาพมากที่สุด จากแนวความคิดในการประเมินดังกล่าว กรอบความคิดของสตัฟเฟิลบีม สามารถเขียนแสดงความสัมพันธ์ของการประเมินและตัดสินใจได้ดังตารางที่ 1

ตารางที่ 1 แสดงความสัมพันธ์ของการตัดสินใจตามแนวความคิดของสตัฟเฟิลบีม

	ความคาดหวัง	ความเป็นจริง
เป้าหมาย	การตัดสินใจในการวางแผนหรือตั้ง จุดมุ่งหมาย (ประเมินบริบท) (1) การตัดสินใจในการออกแบบ	การตัดสินใจในผลสำเร็จ (ประเมินผลผลิต) (4) การตัดสินใจในการใช้วิธีดำเนินการ
วิธีการ	ดำเนินการหรือโครงสร้าง (ประเมินปัจจัยเบื้องต้น) (2)	(ประเมินกระบวนการ) (3)

จากตารางที่ 1 แสดงความสัมพันธ์ของการตัดสินใจตามแนวความคิดของสตัฟเฟิลบีม สรุปว่าการประเมินบริบทเพื่อการตัดสินใจในการวางแผนหรือตั้งจุดมุ่งหมาย การประเมินปัจจัยเบื้องต้นเพื่อการตัดสินใจในการออกแบบดำเนินการหรือโครงสร้าง การประเมินกระบวนการเพื่อการตัดสินใจในการใช้วิธีดำเนินการ การประเมินผลผลิตเพื่อการตัดสินใจในผลสำเร็จ

หลังจากทำการประเมินองค์ประกอบต่างๆ ของหลักสูตรแล้วจะทำให้ได้สิ่งต่อไปนี้ คือ          1) วัตถุประสงค์ของหลักสูตร 2) ปัจจัยหรือกิจกรรมที่ควรจัดเข้าไปในหลักสูตร 3) กิจกรรมหรือกระบวนการที่นำไปปฏิบัติ และ 4) ผลที่เกิดขึ้นจริงจากการดำเนินการหลักสูตรตามแนวความคิดในการประเมินของสตัฟเฟิลบีม เพื่อให้การประเมินหลักสูตรมีความสมบูรณ์ควรดำเนินการประเมินเป็นขั้นตอนตามลำดับ คือการประเมินบริบทเป็นจุดเริ่มต้นของการตัดสินใจเพื่อการวางแผนกำหนดวัตถุประสงค์ การประเมินปัจจัยเบื้องต้นเป็นการประเมินการใช้ทรัพยากรเพื่อ วิเคราะห์ทางเลือกสำหรับการวางแผนและการออกแบบการใช้หลักสูตร การประเมินกระบวนการเป็นการประเมินกระบวนการต่างๆ ของการใช้หลักสูตร สำหรับตัดสินใจว่าจะดำเนินการด้วยวิธีใด จะแก้ไขอย่างไรการประเมินผลผลิตเป็นการประเมินองค์ประกอบที่เป็นผลผลิตและผลกระทบของการใช้หลักสูตรว่าเกิดผลตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตรหรือไม่ และยังเป็นข้อมูลสำหรับการปรับปรุงหรือยกเลิกการใช้หลักสูตร กล่าวโดยสรุปรูปแบบการประเมินซิปเป็นการประเมินทั้งระบบหลักสูตรและประเมินอย่างต่อเนื่องตามขั้นตอน โดยมีจุดมุ่งหมายในการประเมินเพื่อพัฒนาและปรับปรุงหลักสูตรซึ่งต้องประเมินให้ครบวงจร ทั้งบริบทหรือสภาพแวดล้อมของหลักสูตร ปัจจัยที่ใช้ในการบริหารหลักสูตรและการเรียนการสอน กระบวนการบริหารหลักสูตร และผลผลิตของหลักสูตร